Αμφίπολη

Το γιγαντιαίο αυτό άγαλμα επανασυναρμολογήθηκε από τα κομμάτια του, που βρέθηκαν στο Στρυμώνα και τοποθετήθηκε σε βάθρο πάνω στα αρχαία θεμέλια από πέτρες του 2ου π.Χ. αιώνα που ανασύρθηκαν επίσης από το Στρυμώνα, οπου κατά πάσα πιθανότητα είχαν χρησιμοποιηθεί στο μεσαίωνα σαν φράγμα. Είναι ένα επιβλητικότατο μαρμάριν

ο λιοντάρι, έχει ύψος 5,37 μ. και εικονίζεται καθιστό στα πίσω πόδια, σε στάση καθισμένου αίλουρου με όρθια τα μπροστινά του πόδια και υψώνει το μεγαλόπρεπο ανάστημα του λίγο έξω από τα Ν. Κερδύλια, στην εθνική οδό Θεσ/νίκης - Καβάλας, κοιτάζοντας περήφανο, επιβλητικό κι ακίνητο, ίσια πάνω απ' τα θολά νερά κατά τη βουβή πόλη. Το πρόσωπο του λιονταριού, που υπήρξε ανέκαθεν ιερό σύμβολο των Μακεδόνων, θα ήταν στραμμένο ασφαλώς κατά την πόλη προς πέρα, εκφράζοντας έτσι πληρέστερα το σκοπό και το μεγαλείο της. Απ' το μισάνοιχτό του στόμα σα να βγαίνει ακατάπαυστα ένας βρυχηθμός βαθύς κι απόκοσμος, σκοτεινό προμήνυμα του αινιγματικού σκοπού του.
Η κατασκευή του μνημείου τοποθετείται, κατά τη γνώμη ορισμένων αρχαιολόγων, στα τέλη του 4ου αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. Είναι πιθανό ότι το μνημείο κατέστρεψαν οι Ρωμαίοι κατακτητές, οι οποίοι, προκειμένου να το μεταφέρουν στη Ρώμη, το κατακερμάτισαν.

Πιθανότερη όμως, φαίνεται η εκδοχή, το "Λιοντάρι" να το κατέστρεψαν το 1204 μ.Χ. οι Βούλγαροι, οι οποίοι με επικεφαλής τον Ιωαννίτση είχαν λεηλατήσει τότε όλες τις Μακεδονικές πόλεις. Πολλές γνώμες έχουν διατυπωθεί για το σκοπό ή την αιτία της ανέγερσης του μνημείου.

Κατά τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, στήθηκε απ' τον Άγνωνα με υπόδειξη του φίλου του Περικλή (κατά το 437-436 π.Χ), για να θυμίζει τους 10.000 νεκρούς που έπεσαν στη μάχη του Δραβήσκου για το μεγαλείο της Αθήνας. Είναι δηλ. επιτύμβιο "πολυάνδρειον" όπως και το λιοντάρι της Χαιρώνειας.
Μια δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το μνημείο στήθηκε προς τιμήν του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα. Μετά τις ανασκαφές του 1937 ο καθηγητής της αρχαιολογίας Oscar Broneer υποστήριξε πως ο μαρμάρινος λέοντας στήθηκε προς τιμήν του Λαομέδοντος,

Τέλος, σύμφωνα με τον Σερραίο ιστορικό Γ.Καφταντζή η δημιουργία του μνημείου συνδέεται με το θάνατο σημαντικού προσώπου ή με πολύνεκρη μάχη μεταξύ των Αμφιπολιτών και του Φιλίππου Β' το 356 π.Χ.
Καταστροφή του Μνημείου
Οι απόψεις των αρχαιολόγων για τη χρονολογία που συντελέσθη η καταστροφή του μνημείου διίστανται. Γίνεται αναφορά στο 422 π.Χ από τους υπό Βρασίδα ολιγαρχικούς που μισούσαν τους Αθηναίους. `Αλλη εκδοχή αναφέρει ότι καταστράφηκε από τους Ερούλους το 267 π.Χ. Επίσης αναφορές γίνονται για το 365 π.Χ από τους Βησιγότθους, το 1185 από τους Νορμανδούς, το 1204 από τους Λατίνους και το 1206 από τους Βούλγαρους.
Το μνημείο όντας παρόχθιο, έπεσε εξ' αιτίας διάβρωσης της βάσης του ή από σεισμό, φυλάγοντας ζηλότυπα το μυστικό του, ένα μυστικό που γεμίζει απορίες τους ερευνητές.
Η δημιουργία Μουσείου στην περιοχή με σπάνια ευρύματα μαρτυρούν όλες της πτυχές της ιστορίας της Αρχαίας Αμφίπολης και της περιοχής της που αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες πόλεις όλων των εποχών, σε κάθε μορφή και δραστηριότητα ζωής.