Αμφίπολη

Τις έρευνες στην Αμφίπολη ξεκίνησε ο Γάλλος αρχαιολόγος P. Perdrizet, ο οποίος ερεύνησε έναν μακεδονικό τάφο στην Παλαιοκόμη. Το 1918-19, ο καθ. Σ. Πελεκίδης ανέσκαψε μεγάλο μέρος της Βασιλικής Α΄, μικρό τμήμα του τείχους και οικίες.

Το 1912-13, Ελληνες στρατιώτες βρήκαν τη βάση και λίγα κομμάτια από το πασίγνωστο σήμερα Λιοντάρι της Αμφίπολης.
Αργότερα το 1961, Αγγλοι στρατιώτες, στρατοπεδευμένοι εκεί, βρήκαν πολλά κομμάτια του αγάλματος, και αρκετά άλλα αποκαλύφθηκαν το 1930 - 31 όταν έγιναν στον ίδιο χώρο έργα για τη διευθέτηση της κοίτης του Στρυμόνα.
Η μελέτη Γάλλων και Αμερικανών επιστημόνων και τεχνικών οδήγησε στην αναστήλωση του Λέοντος το 1936-37.

Η μεγάλη ανασκαφή της Αμφιπόλεως άρχισε το 1956 και συνεχίστηκε έως το 1984 υπό τη διεύθυνση του καθ. Δ. Λαζαρίδη, με την στήριξη της Αρχαιολογικής Εταιρείας και του Υπουργείου Πολιτισμού. Αποκαλύφθηκαν 400 περίπου τάφοι διαφόρων τύπων, μεγάλα τμήματα του μακρού και του εσωτερικού τείχους με τους πύργους και τις πύλες, ιερά, οικίες και το Γυμνάσιο της πόλης. Στο βόρειο σκέλος του τείχους έχει ανασκαφεί η μεγαλύτερη και πιο οχυρή πύλη της πόλης (πύλη Γ), στην οποίαν κατέληγε γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα που ήταν κατασκευασμένη από ξύλινους πασσάλους.

Ξεχωριστή θέση μέσα στην πόλη κατείχαν ιερά αφιερωμένα σε τοπικές θεότητες και δαίμονες, όπως ήταν η μούσα Κλειώ, ο Ρήσσος ήρωας ιππέας, η Νύμφη, ο ποταμός Στρυμόνας και προπαντός η Άρτεμις Ταυροπόλος. Σημαντικές ωστόσο πληροφορίες δίνουν τα ευρήματα και για την λατρεία των Ολύμπιων Θεών, όπως του Πυθίου Απόλλωνος, της Αρτέμιδος, της Αφροδίτης, καθώς και του Ηρακλέους, των Διοσκούρων, του Ασκληπιού. Επίκεντρο της θρησκευτικής ζωης της πόλης αποτελούσε η λατρεία της Αρτέμιδος Ταυροπόλου, ενώ στα Ελληνιστικά και στα Ρωμαϊκά χρόνια έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής η λατρεία των Αιγύπτιων θεών και των ανατολικών θεοτήτων Κυβέλης και Άττιος.

Μπροστά στο βόρειο τείχος της πόλης έχει ανασκαφεί μικρό διμερές ιερό γυναικείας θεότητας, θεσμοφόριο ή νυμφαίο. Στον μεγαλύτερο χώρο του βρέθηκε ένα φρεάτιο που περιείχε γυναικεία ειδώλια και ένας αποθέτης με πολλά αγγεία, τοποθετημένα με τάξη κοντά στους τοίχους. Μερικά από τα ευρήματα αυτά χρονολογούνται στον 5ο αιώνα π.Χ.