Αμφίπολη

Η Αμφίπολη ήταν η σημαντικότερη εστία ελληνισμού κατά τη διάρκεια των μακεδονικών και ρωμαϊκών χρόνων στην γεωγραφική διαίρεση της Ηδωνίδας και Πιερίδας, περιοχή που καταλάμβανε το χώρο ανάμεσα στα ποτάμια Στρυμόνα και Νέστο και βρεχόταν από το Στρυμονικό και Πιερικό κόλπο...

Κατά τον Ηρόδοτο (Βιβλ. VII,113-114), στη δεύτερη εισβολή των Περσών στην Ελλάδα, οΞέρξης,
στην περιοχή των εκβολών του Στρυμόνα, στον Στρυμονικό κόλπο και στη θέση της θρακικής πόλης Εννέα οδοί, που έλεγχε τη διάβαση του ποταμού Στρυμόνα και την είσοδο προς την ενδοχώρα,έθαψε ζωντανά, κατά Περσική συνήθεια, εννέα αγόρια και εννέα κορίτσια των εντοπίων, προκειμένου να εξευμενίσει τους θεούς.
Πρώτη προσπάθεια, χωρίς επιτυχία, εποικισμού της περιοχής των εκβολών του Στρυμόνα, απ' όπου ήταν δυνατός ο έλεγχος της πλούσιας σε ποικιλία αγαθά ενδοχώρας, καθώς και των μεταλλείων του Παγγαίου, έγινε από τον Μιλήσιο Αρισταγόρα το 497/6 π.Χ.

Η αποτυχία του Αρισταγόρα δεν αποθάρρυνε τους Αθηναίους που προσπάθησαν, με τραγική κατάληξη, να εποικίσουν την περιοχή των Εννέα οδών το 465/4 π.Χ. Η ονομασία της περιοχής και η αποτυχία της εποικιστικής προσπάθειας, συνδέονται, κατά την παράδοση, με την κατάρα της όμορφης Φυλλίδας, κόρη επιφανούς ηγεμόνα της περιοχής, που απογοητευμένη από τον εραστή της Δημοφώντα τον Αθηναίο, τον οποίο περίμενε μάταια,κάνοντας εννέα φορές τη διαδρομή από την ενδοχώρα έως και το Στρυμονικό κόλπο, να επιστρέψει σ’ αυτήν από την Αθήνα, καταράστηκε τους συμπολίτες του.

Το 437/6 π.Χ. και πάλι Αθηναίοι έποικοι, με αρχηγό τον Άγνωνα του Νικία και με ορμητήριο την παραθαλάσσια πόλη Ηϊόνα, αργότερα επίνειο της Αμφίπολης, κατάφεραν στη θέση της αρχαίας θρακικής πόλης των Εννέα οδών να ιδρύσουν την Αμφίπολη, πόλη περίβλεπτο τόσο από τη θάλασσα όσο και από τη στεριά. Η αποικία αυτή των Αθηναίων, σπουδαία από οικονομική και στρατηγική άποψη, έγινε το μήλο της έριδας μεταξύ των Αθηναίων και των Σπαρτιατών κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, με τραγικό κορύφωμα αυτής της διαμάχης, το θάνατο των στρατηγών Κλέωνακαι Βρασίδα το 422 π.Χ. μπροστά στα τείχη της.

Στην κορυφή του λόφου, πάνω στον οποίο χτίσθηκε η πόλη, υψωνόταν η ακρόπολή της, που περιβαλλόταν από ιδιαίτερο τείχος μήκους 2.200 μ. Στα Ανατολικά της πόλης, όπου η πλαγιά του λόφου είναι ομαλή, κατασκευάστηκε για την προστασία της το μακρόν τείχος, τα άκρα του οποίου ενωνόταν με τον ποταμό Στρυμόνα, ενώ ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας ενίσχυσε την άμυνά της, στην ευκολοπρόσβλητη δυτική πλευρά της, κατασκευάζοντας διπλό τείχος και ανεβάζοντας έτσι το σύνολο του μήκους των τειχών της στα 7.500 μ.

Η αυτονομία της πόλης καταργήθηκε το 357 π.Χ., χρονιά που αυτή καταλήφθηκε από το Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο Β΄ και ενσωματώθηκε στο Μακεδονικό κράτος. Έκτοτε η πόληυπήρξε ισχυρό ορμητήριο των Μακεδόνων, έως και την καταστροφή της τον 1ο αιώνα π.Χ. από τους Θράκες.
Στην Αμφίπολη την άνοιξη του 334 π.Χ., ο Αλέξανδρος ο Μέγας συνάντησε με το στρατό του το στόλο των Μακεδόνων, που ναυλοχούσε στην Κερκινίτιδα λίμνη, και ξεκίνησε την πανελλήνια κατά των Περσών εκστρατεία.