Αμφίπολη

Της Έλσας Σπυριδοπούλου
elsaspi@gmail.com
Φωτ: Αλέξανδρος Αβραμίδης

“Οι Γάλλοι γνωρίζουν ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν  Έλληνας, αλλά δεν έχουν γνώση ότι ήταν Μακεδόνας και τι σημαίνει Μακεδονία”. Αυτό το κενό, εξηγεί η Σοφί Ντεκά, αποτέλεσε το έναυσμα για την έκθεση “Στο βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου: Η αρχαία Μακεδονία”, που θα φιλοξενηθεί στο Λούβρο.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ) και ένδεκα εφορείες αρχαιοτήτων της Μακεδονίας συνεργάζονται με το Μουσείο του Λούβρου (αυτό έχει αναλάβει εξολοκλήρου και τη χρηματοδότηση!), ώστε από τις 3 Οκτωβρίου 2011 και μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου του 2012 η Γαλλία να φιλοξενήσει τη Μακεδονία.
Σε έκταση 1.100 τ.μ. του Λούβρου θα απλωθούν συνολικά 1.100 αντικείμενα, τα δύο τρίτα των οποίων προέρχονται από την Ελλάδα (668 αντικείμενα) και το υπόλοιπο ένα τρίτο ανήκει στις συλλογές του μουσείου, ευρήματα ανασκαφών που το Παρίσι απέκτησε πριν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Έπειτα από πολλές δεκαετίες αρχαιολογικά σύνολα θα ενοποιηθούν. Αντικείμενα που μοιράστηκαν ανάμεσα σε Ελλάδα και Γαλλία από την εποχή που έκανε ανασκαφές στη χώρα μας ο στρατός της Ανατολής θα ανταμώσουν πάλι. Μακεδονία και Λούβρο πραγματοποιούν ουσιαστικά μια καταβύθιση στα μουσεία τους και εκεί ανακαλύπτουν εξαιρετικά στοιχεία.
“Το 1998 άνοιξα ένα κιβώτιο που περιείχε μεταλλικά αντικείμενα ξεχασμένα από το 1932. Είχε μέσα κουτάκια με ονόματα και αριθμούς τάφων. Βρήκα επίσης άγνωστες ακουαρέλες με σχέδια από αρχαϊκούς τάφους του 5ου και 6ου αι. π.Χ.” ανέφερε ενθουσιασμένη η διευθύντρια του τμήματος ελληνικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων του γαλλικού μουσείου κ. Ντεκά. “Στο Λούβρο βρέθηκαν ημερολόγια αρχαιολόγων που έκαναν ανασκαφές εδώ”, πρόσθεσε η διευθύντρια του ΑΜΘ Πολυξένη Βελένη, για να θυμηθεί και το εξής: “Είχαμε ένα πήλινο πλακίδιο στο ΑΜΘ, με παράσταση αρματοδρομίας, επίχρυσο. Ανακαλύψαμε μέσα από αυτήν τη συνεργασία ότι υπάρχουν άλλα τρία παρόμοια στο Λούβρο. Είναι τμήματα της διακόσμησης των τεσσάρων πλευρών μιας ταφικής κλίνης του 5ου αι. π.Χ. και τώρα θα παρουσιαστούν όλα μαζί”.

Αδημοσίευτα ευρήματα
Η έκθεση στο Λούβρο θα είναι γεμάτη “φως και συναίσθημα”, υπόσχεται η κ. Ντεκά. Χρυσά αντικείμενα των μακεδόνων βασιλέων, γλυπτά, ειδώλια, κεραμικά κτερίσματα και σπουδαία έργα τέχνης από τη Θεσσαλονίκη, τη Βεργίνα, την Πέλλα, το Αρχοντικό Πέλλας, την Καβάλα, τις Σέρρες, την Αμφίπολη, την Αιανή, τη Φλώρινα θα ταξιδέψουν το καλοκαίρι στο Παρίσι.
Μπαίνοντας στο Λούβρο ο επισκέπτης θα αντικρίζει το μωσαϊκό με το “Κυνήγι των λιονταριών”, που βρίσκεται στην Πέλλα. Αυτό θα είναι και το μόνο αντίγραφο της έκθεσης. Το πρώτο σπουδαίο έργο σε παγκόσμια πρώτη παρουσίαση αθ είναι το χρυσό στεφάνι που ανακάλυψε το 2008 στο Ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα η Χρυσούλα Παλιαδέλλη. Εν συνεχεία, με βάση ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών από τον 19ο αιώνα έως το 2010, θα παρουσιάζεται η ιστορία της Μακεδονίας από την εποχή του χαλκού έως τον 4ο αι. μ.Χ. σε εννέα ενότητες, για την κλασική περίοδο από τον Αλέξανδρο Α’ έως τον Μέγα Αλέξανδρο, την ελληνιστική εποχή μετά τον Μ. Αλέξανδρο, την κοινωνική και δημόσια ζωή, την εκπαίδευση, τον αθλητισμό, την τέχνη, τη θρησκεία και το θάνατο, τη ρωμαϊκή Μακεδονία έως τον 4ο αι. μ.Χ., την ακτινοβολία του Μ. Αλεξάνδρου κατά την αρχαιότητα.
Ανάμεσα στα εκθέματα θα υπάρχουν και τα σύνολα των χρυσοφόρων πολεμιστών του Αρχοντικού της Πέλλας, η μαρμάρινη κεφαλή του Μεγάλου Αλέξανδρου που δεσπόζει στο Νέο Μουσείο της Πέλλας, η Δέσποινα των Αιγών από τη Βεργίνα, τρία χρυσά στεφάνια από το ΑΜΘ, μια ασπίδα από τη Φλώρινα, το άγαλμα της θεάς Δήμητρας από το Δίον.

Ανταπόδοση
Σε αναγνώριση της ελληνικής γενναιοδωρίας, το Λούβρο προτείνει “τον δανεισμό σημαντικών έργων τέχνης, για να εκτεθούν στα πέντε μουσεία της πόλης το 2012”, όπως ανέφερε η κ. Ντεκά. Συγκεκριμένα συζητείται να παρουσιαστούν σύγχρονα έργα τέχνης στο Μακεδονικό και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, σχέδια περιηγητών στο Τελλόγλειο, έργα θρησκευτικού περιεχομένου στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και έργα που αφορούν φιλοσόφους του διαφωτισμού στο ΑΜΘ.


“Μαγεμένα”... αντίγραφα

Η προτελευταία αίθουσα της έκθεσης θα οδηγεί στις “Μαγεμένες” (Ιncantadas). Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες έχουν συντηρηθεί και έχουν ανακτήσει τα χρώματα και τη φρεσκάδα τους. Η ιδέα να αποκτήσουμε αντίγραφά τους γίνεται πιο... θερμή (νόμος της Ουνέσκο δεν επιτρέπει την επιστροφή αρχαίου θησαυρού από μια χώρα σε άλλη εκτός αν πρόκειται για αντικείμενα αρχαιοκαπηλίας). Σύμφωνα με πληροφορίες, λοιιπόν, ο δήμος Θεσσαλονίκης συζητά το ενδεχόμενο να πληρώσουμε τις μήτρες και τα αντίγραφα των αγαλμάτων, ώστε να ξαναστηθούν πιθανότατα στον χώρο τους, στην περιοχή της Αρχαίας Αγοράς.
Οι "Μαγεμένες" παραπέμπουν στη λατρεία του Διονύσου και είχαν τοποθετηθεί περίπου τον 2ο αιώνα στο ύψος της Αρχαίας Αγοράς στην Εγνατία, δίπλα από τα Λουτρά Παράδεισος. Οι Incantadas, όπως ονομάζονταν στα σεφαραδίτικα, τη διάλεκτο των Ισπανοεβραίων της Θεσσαλονίκης, αφαιρέθηκαν και μεταφέρθηκαν στη Γαλλία το 1864, με την άδεια των οθωμανικών αρχών, από τον γάλλο παλαιογράφο Εμανουέλ Μίλερ.