Αμφίπολη

Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων είναι 7,5 εκατομμύρια ευρώ και συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Όπως τόνισε η κ. Λιονή, «σε συνέχεια των ενισχύσεων των πολιτιστικών υποδομών στην Κεντρική Μακεδονία μέσω του ΕΣΠΑ χρηματοδοτούμε μια σειρά έργων που αφορούν σε σημαντικά μνημεία και θα υλοποιηθούν από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, που είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες. Στόχος μας είναι μέσα από τα κονδύλια που διατίθενται να προχωρήσουμε σε εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης, προκειμένου τα μνημεία αυτά, που αποτελούν εθνική περιουσία, να αναδειχθούν και να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση. Ανάμεσα στα έργα που εγκρίναμε είναι οι επεμβάσεις στις περίφημες τοιχογραφίες του Πρωτάτου και τα κειμήλια της κιβωτού της Ορθοδοξίας, του Αγίου Ορους, αλλά και σε βυζαντινά μνημεία με μεγάλη επισκεψιμότητα και εξαιρετική ιστορική και πολιτιστική αξία για το Νομό Σερρών και για όλη τη χώρα».

Τα τέσσερα έργα που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ είναι:

«ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΩΝ ΠΡΩΤΑΤΟΥ» - 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων:προϋπολογισμού 3.302.490 ευρώ. O ναός του Πρωτάτου, ο οποίος είναι από τα αρχαιότερα κτίσματα στο Άγιον Όρος αποτελεί τον κεντρικό ναό των Καρυών. Πρόκειται για μία ιδιότυπη βασιλική, προϊόν πολλών οικοδομικών φάσεων. Εκτός από την ενδιαφέρουσα οικοδομική ιστορία του, η οποία αρχίζει πολύ πριν το 963, ο ναός διασώζει ένα από τα καλύτερα ζωγραφικά σύνολα της ύστερης βυζαντινής περιόδου. Συγκεκριμένα οι τοιχογραφίες του αποδίδονται στον περίφημο ζωγράφο Μανουήλ Πανσέληνο την τελευταία δεκαετία του 13ου αιώνα και είναι από τα λαμπρότερα δείγματα της λεγόμενης Μακεδονικής Σχολής στη ζωγραφική. Μνημείο μοναδικού ενδιαφέροντος με αρκετά ωστόσο προβλήματα δέχτηκε στο παρελθόν τις απαραίτητες επεμβάσεις προστασίας του τοιχογραφικού διακόσμου με οπλισμούς, στεφανώματα, καθαιρέσεις τσιμεντοκονιαμάτων και άλλες εργασίες, λόγω της απομάκρυνσης της τσιμεντένιας στέγης του 1954-1955 και της αποκατάστασής της. Παράλληλα, η καταγραφή της παθολογίας των τοιχογραφιών σε σχέδια 1:1 και στη συνέχεια η ψηφιοποίηση και η αναπαραγωγή τους οδήγησαν στην δημιουργία ενός τόμου με το επεξεργασμένο υλικό, όπου τεκμηριώνεται το σύνολο των προβλημάτων των τοιχογραφιών.

«ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ» - 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων:προϋπολογισμού 3.232.450 ευρώ. Στην καλλιτεχνική παραγωγή του Αγίου Όρους προσμετρώνται πολυάριθμα κτίσματα και ευάριθμα έργα τέχνης (τοιχογραφίες, φορητές εικόνες, χειρόγραφα, ξυλόγλυπτα, έργα μικροτεχνίας κ.λπ.) των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Αξίζει να αναφερθεί ότι η μνημειακή ζωγραφική (κυρίως τοιχογραφίες, αλλά και ψηφιδωτά) καλύπτει επιφάνεια περίπου 35.000 τ.μ. Επιπλέον, στους ναούς και τα σκευοφυλάκια των μονών του Αγίου Όρους απόκεινται πάνω από 15.000 βυζαντινές και μεταβυζαντινές φορητές εικόνες, καθώς επίσης χιλιάδες χειρόγραφα, ιστορικά έγγραφα, έντυπα βιβλία, εκκλησιαστικά σκεύη, ιερά άμφια και άλλα έργα τέχνης. Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ επιλέχθηκε να ενταχθεί η συντήρηση ενός συγκεκριμένου αριθμού έργων, λόγω της υψηλής ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας τους, καθώς και της κατάστασης διατήρησής τους που επιβάλλει την άμεση σωστική επέμβαση.

«ΣΤΕΡΕΩΣΗ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΜΑΡΜΑΡΙΟΥ ΑΜΦΙΠΟΛΕΩΣ Ν. ΣΕΡΡΩΝ» - 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων: προϋπολογισμού 395.500 ευρώ. Η παρούσα πράξη αφορά στη συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη του βυζαντινού πύργου που βρίσκεται στην περιοχή της Αμφίπολης και είναι γνωστός ως πύργος του Μαρμαρίου. Ο πύργος υψώνεται στην κορυφή χαμηλού λόφου και στο μέσον μιας περιτειχισμένης από τετράπλευρο περίβολο έκτασης. Είναι τετράπλευρος, με εξωτερικές διαστάσεις 9,95Χ10,70 μ. Το σωζόμενο ύψος κυμαίνεται από 4,5 μ. έως 8,00 μ., με εξαίρεση την βορειοανατολική γωνία, η οποία σώζεται σε ύψος 19,50 μ. Η είσοδός του ανοίγεται στο επίπεδο της δεύτερης στάθμης στη βόρεια πλευρά, σε ύψος 2,20 μ. από το έδαφος. Με βάση τα σωζόμενα ίχνη δαπέδων υπολογίζεται ότι είχε τέσσερις στάθμες. Η πρώτη στάθμη καλυπτόταν με σφαιρικό θόλο, ενώ οι υπόλοιπες χωρίζονταν μεταξύ τους με ξύλινα δοκάρια. Η επικοινωνία από τη δεύτερη στην τρίτη στάθμη γινόταν μέσω κτιστής κλίμακας. Εκτός από την είσοδο σώζονται τρία ακόμη ανοίγματα: ένα παράθυρο στη νότια πλευρά που αντιστοιχεί στην δεύτερη στάθμη, ένα στη βόρεια που αντιστοιχεί στην τρίτη και ένα στη βόρεια πλευρά της τέταρτης στάθμης. Ο πύργος είναι κτισμένος με αρχαίο υλικό σε δεύτερη χρήση, ποταμίσιες πέτρες, πλίνθους και καλής ποιότητας ασβεστοκονίαμα. Αντικείμενο της προτεινόμενης πράξης είναι η στερέωση και αποκατάσταση του πύργου. Για την υλοποίηση του φυσικού αντικειμένου της πράξης προτείνονται εργασίες αποψίλωσης, αποχωμάτωσης και διερευνητικές τομές που αποσκοπούν στην τεκμηρίωση των εργασιών αποκατάστασης. Οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης περιλαμβάνουν καθαιρέσεις κονιορτοποιημένων πωρόλιθων, συμπληρώσεις με νέο υλικό προκειμένου να αποκτήσει συνοχή η εξωτερική τοιχοποιία, εργασίες ανάκτησης του ανατολικού τοίχου στη προ κατάρρευσης κατάστασή του, μικροστερεώσεις και αρμολογήματα. Οι εργασίες ευπρεπισμού περιλαμβάνουν την κατασκευή περίφραξης, επιλεκτική φύτευση, διαμόρφωση πλατώματος θέασης. Τέλος προβλέπονται και δράσεις ανάδειξης, προβολής και τεκμηρίωσης του μνημείου και του έργου.

«ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΩΝ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ» - 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων: προϋπολογισμού 600.000 ευρώ. Η Μονή Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες αποτελεί το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο του νομού Σερρών και ένα από τα πιο σημαντικά μοναστικά ιδρύματα βυζαντινών χρόνων στη Βόρεια Ελλάδα. Ιδρύθηκε στα τέλη του 13ου αι. από το Σερραίο στην καταγωγή, Ιωαννίκιο, και στη συνέχεια ανακαινίστηκε από τον ανεψιό του Ιωακείμ. Έχει τη μορφή ενός κλειστού οχυρωματικού συνόλου με το καθολικό να δεσπόζει στο μέσον κατωφερούς αυλής. Η σημερινή του μορφή είναι το αποτέλεσμα των διαδοχικών προσθηκών, ανακαινίσεων και επεμβάσεων διαφόρων εποχών. Στην αρχική φάση ανήκει το καθολικό, ο πύργος στη ΝΔ γωνία. Σημαντική παρακαταθήκη αποτελεί ο τοιχογραφικός διάκοσμος που σώζεται στο καθολικό, αλλά και σε άλλα κτίσματα της Μονής (παρεκκλήσια, αρχονταρίκι). Οι τοιχογραφίες αυτές χρονολογούνται από τον 14ο μέχρι και τον 19οαι. και αποτελούν μοναδικό σύνολο για τη μελέτη της ιστορίας και εξέλιξης της βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας. Αντικείμενο της παρούσας πράξης αποτελεί: Α. η συντήρηση και ανάδειξη των ορατών βυζαντινών στρωμάτων των τοιχογραφιών του καθολικού. Οι τοιχογραφίες αυτές βρίσκονται στον πρώτο εκ δυσμών νάρθηκα ή Ενάτη, του οποίου καλύπτουν όλες τις επιφάνειες και στο δεύτερο νάρθηκα ή Μεσονυκτικόν, όπου μέχρις στιγμής είναι ορατές τρεις παραστάσεις. Β. αποκάλυψη παλαιότερων στρωμάτων. Τα στρώματα αυτά βρίσκονται στο δεύτερο νάρθηκα ή Μεσονυκτικόν και στον κυρίως ναό και το Ιερό Βήμα. Χρονολογούνται στο 1805 (Μεσονυκτικόν) και 1803 (κυρίως ναός και το Ιερό Βήμα) και καλύπτουν πιθανότατα παλαιότερα στρώματα.

Επιμέλεια : Χρήστος Ρωμανός